نخل بندی؛ نمونه ای از صحنه آرایی در حوزۀ فرهنگ ایران

هنر، بخش جدانشدنی از زندگی آدمی درگذر زمان است که از دیرباز در همۀ ابعاد زندگی­اش نمودی آشکار داشته­است. یکی از شاخص‌ترین وجوه آن، آراستن مجالس، محافل و انجام تزیینات مکان برگزاری مراسم بوده. این تزیینات گاه برای مجالس آیینی و دینی، گاه برای شادباش و سرگرمی و زمانی نیز برای عزا انجام می­گیرد. با توجه به اشارات موجود در اسناد مکتوب، این نوع از مجلس‌آرایی‌ها درگذشته نیز کاربرد داشته و هر بخشی از آن تحت عنوان خاصی به اصناف مختلف و اساتید گوناگون مربوط می‌شده­است. بر اساس مستندات موجود و با توجه به نزدیک‌تر شدن مرزهای هنر نسبت به هم می­توان گفت که در برخی از این مراسم‌ها و مجالس، جلوه­هایی از هنرهای نمایشی نیز متجلی بوده که به تعبیر امروزی، این نوع آرایش‌ها نقش صحنه­آرایی را برای آن نمایش ایفا می­کرده­است. هدف این مقاله از یک‌سو آشنایی با موضوع نخل‌بندی و از سوی دیگر مرزبندی میان دو مفهوم نخل‌بندی و نخل‌گردانی است. نگارندگان در این پژوهش کوشیده‌اند تا با بررسی متون کهن و با روش توصیفی – تحلیلی، به شرح و چگونگی یکی از این شیوه­های مجلس­آرایی، در حوزۀ فرهنگ ایران بپردازند که با عنوان «نخل‌بندی» شناخته می­شده­است. بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، چگونگی اجرای نخل‌بندی متأثر از زمان، مکان، طبقۀ اجتماعی و... بوده است.